ESKUBIDE SOZIALEN GUTUNA Jendarteko kide gehienok behin eta berriz salatu izan dugu gobernuek guri eragiten diguten gauzei buruz zer nolako erabakiak hartzen dituzten. Baina gainera, ziur gaude bestela joka daitekeela, eta jokatu behar dela. Horregatik, gaurko egoera errotik aldatzeko mugitzen hasi gara. Hizkuntza ez da neutrala; euskarak gure herriaren mundu-ikuskera islatzen du, sozialki eraikitzeko bere modua. Latinezko 'Derectum' hitzak bi punturen arteko lerrorik laburrena adierazten du; bitartean dagoen guztia zeharkatzen du, zanpatuagatik ere. 'Eskubidea'ren esanahian, berriz, eskuek inguratu egiten dute, erdian dagoena bere baitan hartu, bildu, besarkatzen dutelarik. Avellaneda/Urrestietako Forua (ia mila urteko historiarekin) haratago joan zen: “Zor zaio”. Gure herriak ez du bizi duinerako eskubidea; aitzitik, bizimodu duin hori zor zaio. “Herriari duintasuna zor zaio”. Nekane Jurado
Egin dugun lehen urratsa “Euskal Herriko Mugimendu Sozial eta Sindikalen lehen Asanblada” osatzea izan da, “Euskal Herriko Eskubide Sozialen Gutuna” egiteko helburuarekin. Gutun honek sintesia egin nahi du langile-klasearen eta sektore herritar zabalen (gazte, adineko, emakume, immigrante, maila funtzional desberdineko pertsonak...) helburu eta aldarrikapenik sentituenekin, gure eskubideen defentsa eta hedapenean aurrera egite aldera, aurre eginez esplotazio baldintzak areagotzeko indarrean dagoen eraso kapitalistari. “Lehen urratsa engainuaren eta distortsioaren lainoan sartzea da eta munduari buruzko egia ikastea, gero antolatu eta borrokan jarduteko. Hori sekula ez da ezinezko izan, ezta erraza ere. Orain ez da ezinezkoa, ezta erraza ere. Historian gutxitan izan da hau bezalako unerik, non hautuak giza-ondorio zeharo dramatikoak eragin baititzake”. Noam Chomsky
Gutuna egiteko modu bakarra parte hartzezko prozesu bat izan daiteke. Kanta herrikoi ezagunak dioen moduan, “hire indarraren beharra dinagu, gure indarrarekin batera”. Parte hartzeak bultzatu eta hauspotu egin behar du arlo sozial eta sindikaleko erakunde desberdinok -nor bere esparruan gehiengo handia delarik- egiten ari garen ahaleginak koordinatu eta bateratzeko prozesua; azken xedea litzateke eredu sozioekonomiko berri baten oinarriak ezartzea, guztioi bermatzeko Euskal Herriko baliabideetan eta sortzen den aberastasunean parte izateko bidezko aukera. Nola ekarri gaituzte hondamendi honetara? “Gure garaiko arazoa da honez gero etorkizuna ez dela izan ohi zena” Paul Valéry
Krisi sistemiko eta global bat bizi dugu, zeinak aldi berean esparru anitzetan eragina duen: politika, ekonomia, produkzio modua, arlo soziala, ekologia, zaintza, bizikidetza eta balioak. Galeanok esan zuenez, “mundua unibertsoan jiraka dabilen paradoxa bat dugu. Horrela jarraitzekotan, laster planetaren jabeek gosea eta egarria debekatuko dituzte, ogia eta ura falta ez daitezen”. Gaur egun bankuetan eta finantza-sisteman kontzentratuta dagoen botere ekonomikoak hartzen ditu politika publikoei buruzko erabakiak. Berarekin askatasun eta eskubideak desagertzen dira -alegia, benetako sistema demokratiko baten oinarria-, baita herrien burujabetza ere, eta hein berean finantza munduko lobby-en eta enpresa handien boterea areagotzen da. Ekonomia, gobernu neoliberalei esker, bankari eta espekulatzaileen minoriaren interesen mesedetan dago; honek areagotu egiten du aberastasunaren banaketa injustua, diskriminazioen iraupena, pobreziaren feminizazio eta infantilizazioa, naturaren suntsipena eta ondasun komunen desagerpena. Giza-eskubideei, eskubide politiko, kultural, zibil, ekonomiko eta sozialei buruzko nazioarteko